به گزارش مشرق، از روزی که داعش موصل را اشغال کرد همه در اخبار می شنیدیم که حزب بعث با داعشی ها در اشغال این شهر همکاری داشته اند. هم زمان می شنیدیم که صوفی های نقشبندیه نیز در این توطئه دست داشتند و در حقیقت حلقه رابط میان بعثی ها با داعشی ها بودند. در حالی که سوالی که مطرح می شد این بود که چگونه و چرا صوفی ها با داعشی ها همکاری می کردند. در حالی که نه از لحاظ فکری و ایدئولوژی و نه از لحاظ عملکرد به هیچ وجه با آنها هم فکر نیستند. اصلا چرا نقشبندیه و صوفی ها دشمن حکومت جدید عراق شدند و علیه دولت مرکزی وارد عمل شدند؟ در حالی که در حکومت صدام حسین نیز آنها جایگاه چندانی نداشتند و هیچ تاثیری در روند سیاسی این کشور نمی گذاشتند. آیا عملکرد دولت عراق تاثیری بر تغییر رویکرد آنها به وجود آورد؟ اصلا دلیل اصلی همکاری آنها با داعش چیست؟
شاید عملکرد دولت عراق تاثیری بر تغییر رویکرد آنها داشته باشد و در زمان اعتراض ها به دولت نوری مالکی آنها نیز نسبت به عملکرد او انتقاد داشتند. به ویژه که صوفی ها عموما در میان کردها و شمال و شمال غرب عراق نفوذ دارند. اما این مساله عامل اصلی پیوستن آنها به داعش نیست.
دکتر احمد چلبی، رئیس کنگره ملی در گفت وگو با غسان شربل، سردبیر روزنامه الحیات می گوید: «قبل از حمله امریکایی ها به عراق در سال 2003 سی آی ای هیئتی را به ترکیه و کردستان عراق فرستاد و تلاش کرد با صوفی های عراق ارتباط برقرار کند. این افراد به واسطه علاقه عزت ابراهیم الدوری به درویش ها توانسته بودند با مقامات عالی رتبه دولت بعث ارتباط بگیرند. همچنین به واسطه آنها توانستند تماس هایی را میان آنها با امریکایی ها برقرار کنند.»
یک منبع آگاه به دیپلماسی ایرانی می گوید: «این فرقه صوفی همان فرقه نقشبندیه است که امریکایی ها گمان می کردند به واسطه آنها می توانند به درون حکومت بعثی نفوذ کنند.»
این منبع که نخواست نامش فاش شود در ادامه می افزاید: «عزت ابراهیم الدوری خود عضوی از نقشبندیه نبود. بلکه به آنها خیلی تمایل داشت. به واسطه جایگاهی که در حزب بعث و حکومت سابق عراق داشت اعضای نقشبندیه نیز به آنها تمایل نشان دادند و تلاش کردند ارتباطات خود را با او تقویت کنند. بعد از سقوط صدام و در سال های اخیر نیز بر خلاف آن چه گفته می شود او رئیس نقشبندیه نبود. اما در میان آنها نفوذ کرده بود تا آن جا که به تاثیرگذارترین فرد در میان آنها در عین عدم عضویت به این فرقه تبدیل شده بود.»
وی در ادامه می افزاید: «حتی حضور جمعی از افرادی که گفته می شود با داعش ارتباط نزدیک دارند و می گویند در کردستان حضور دارند نیز به دلیل نفوذ صوفی ها و نقشبندیه در میان کردها و در اقلیم کردستان است.»
اما چه شد که آنها با داعش همکاری کردند؟ در این جا نیز همانند القاعده که خودداری امریکایی ها به ادامه همکاری با بنیادگرایان اسلامی بعد از پایان جنگ سرد باعث سوق یافتن آنها به سمت فعالیت های تروریستی شد، اشتباهات امریکایی ها موثر بوده است. امریکایی ها قبل از حمله به عراق، زمانی که به امید کودتا به جای حمله نظامی با نقشبندیه و صوفی ها ارتباط گرفتند، به آنها وعده حضور در حکومت آینده عراق داده بودند. حتی زمانی که تصمیم به حمله گرفتند به آنها وعده دادند در صورت فتح بغداد از آنها در حکومت آینده استفاده خواهند کرد. اما بعد از سقوط حکومت صدام حسین علی رغم اطلاعات بسیاری که از نقشبندیه درباره سازمان امنیت عراق و چهره های بارز حکومت بعثی گرفتند، خلف وعده کردند و آنها را به هیچ وجه در حکومت جدید وارد نکردند.
احمد چلبی می گوید: «اطلاعاتی که جورج تونت، رئیس سازمان امنیت امریکا شب حمله به بغداد و مزرعه الدوره به جورج بوش داد و به او گفت که اطلاعاتی داریم که نشان می دهد الآن صدام حسین به همراه نوه هایش در مزرعه خود در الدوره است و می توانیم او را همین الآن از بین ببریم، همگی از صوفی ها گرفته شده بود.»
منبع آگاه به دیپلماسی ایرانی می گوید: «نقشبندیه به واسطه ارتباطاتشان توانسته بودند در نهادهای امنیتی حزب بعث بسیار نفوذ کنند. برای همین اطلاعات بسیار باارزشی هم به امریکایی ها دادند که به آنها کمک کرد هم در دستگاه امنیتی و نظامی حکومت بعثی نفوذ کنند و هم به حمله آنها به عراق کمک بسیاری کرد.»
وی در ادامه می افزاید: «آنها وعده های بسیاری به نقشبندیه داده بودند. به آنها گفته بودند در صورت سقوط صدام حسین در حکومت آینده عراق سهم به سزایی خواهید داشت. اما بعد از سقوط خلف وعده کردند. به آنها گفتند شما پولتان را گرفتید دیگر کاری با شما نداریم. چون پول گرفتید دیگر ادعایی هم نمی توانید داشته باشید. ایراد دیگرشان این بود که ما از شما خواسته بودیم علیه صدام حسین ترتیب کودتا بدهید در حالی که ما حمله نظامی کردیم و شما به آن چه ما خواستیم عمل نکردید. بعد از آن همه تماس های خود را با آنها قطع کردند. حتی زمانی که نقشبندیه برای نجات از تصفیه بعثی کشی که بعد از سقوط حزب بعث در عراق رخ داد دست به دامن آنها شدند، سی آی ای محلی به آنها نداد. حتی تلفن های آنها را جواب ندادند. مساله ای که باعث شد بعضی از افراد و رهبران آنها کشته شوند.»
این مقام آگاه تاکید می کند، بعد از آن صوفی ها و نقشبندیه به گروه های افراطی رو آوردند. در ابتدا فعالیت های خود را زیرزمینی دنبال می کردند بعد با القاعده همکاری کردند. با القاعده دست به معامله زدند: در برابر حفظ جان آنها و دریافت پول اطلاعات امنیتی در اختیار آنها قرار می دادند. در حمله داعش به موصل، این شبکه تروریستی به آنها وعده اداره موصل و همچنین مبالغی پول داد. این معامله منجر به همکاری نقشبندیه و صوفی ها با داعشی ها شد. برای همین تا مدت ها بعد از سقوط موصل اداره این شهر از لحاظ اداری به دست نقشبندیه بود. آنها با ترکیه نیز ارتباطات نزدیکی برقرار کردند و مشابه همین اطلاعات را در اختیار آنها نیز قرار می دادند.
به این ترتیب کاملا روشن است کارشکنی و سیاست های اشتباه و همکاری های ناشایست سی آی ای منجر به قدرت گرفتن و بزرگ شدن داعش شد. امریکایی ها گمان می کردند تاریخ مصرف نقشبندیه و صوفی ها برای آنها تمام شده است. غافل از آن که شاید این تاریخ مصرف برای آنها پایان یافته باشد اما برای رقبا تازه آغاز کار است. اتفاقی که می تواند در آخر حتی مصالح و امنیت ملی خود امریکایی ها را نیز به خطر اندازد.
دیپلماسی ایرانی
شاید عملکرد دولت عراق تاثیری بر تغییر رویکرد آنها داشته باشد و در زمان اعتراض ها به دولت نوری مالکی آنها نیز نسبت به عملکرد او انتقاد داشتند. به ویژه که صوفی ها عموما در میان کردها و شمال و شمال غرب عراق نفوذ دارند. اما این مساله عامل اصلی پیوستن آنها به داعش نیست.
دکتر احمد چلبی، رئیس کنگره ملی در گفت وگو با غسان شربل، سردبیر روزنامه الحیات می گوید: «قبل از حمله امریکایی ها به عراق در سال 2003 سی آی ای هیئتی را به ترکیه و کردستان عراق فرستاد و تلاش کرد با صوفی های عراق ارتباط برقرار کند. این افراد به واسطه علاقه عزت ابراهیم الدوری به درویش ها توانسته بودند با مقامات عالی رتبه دولت بعث ارتباط بگیرند. همچنین به واسطه آنها توانستند تماس هایی را میان آنها با امریکایی ها برقرار کنند.»
یک منبع آگاه به دیپلماسی ایرانی می گوید: «این فرقه صوفی همان فرقه نقشبندیه است که امریکایی ها گمان می کردند به واسطه آنها می توانند به درون حکومت بعثی نفوذ کنند.»
این منبع که نخواست نامش فاش شود در ادامه می افزاید: «عزت ابراهیم الدوری خود عضوی از نقشبندیه نبود. بلکه به آنها خیلی تمایل داشت. به واسطه جایگاهی که در حزب بعث و حکومت سابق عراق داشت اعضای نقشبندیه نیز به آنها تمایل نشان دادند و تلاش کردند ارتباطات خود را با او تقویت کنند. بعد از سقوط صدام و در سال های اخیر نیز بر خلاف آن چه گفته می شود او رئیس نقشبندیه نبود. اما در میان آنها نفوذ کرده بود تا آن جا که به تاثیرگذارترین فرد در میان آنها در عین عدم عضویت به این فرقه تبدیل شده بود.»
وی در ادامه می افزاید: «حتی حضور جمعی از افرادی که گفته می شود با داعش ارتباط نزدیک دارند و می گویند در کردستان حضور دارند نیز به دلیل نفوذ صوفی ها و نقشبندیه در میان کردها و در اقلیم کردستان است.»
اما چه شد که آنها با داعش همکاری کردند؟ در این جا نیز همانند القاعده که خودداری امریکایی ها به ادامه همکاری با بنیادگرایان اسلامی بعد از پایان جنگ سرد باعث سوق یافتن آنها به سمت فعالیت های تروریستی شد، اشتباهات امریکایی ها موثر بوده است. امریکایی ها قبل از حمله به عراق، زمانی که به امید کودتا به جای حمله نظامی با نقشبندیه و صوفی ها ارتباط گرفتند، به آنها وعده حضور در حکومت آینده عراق داده بودند. حتی زمانی که تصمیم به حمله گرفتند به آنها وعده دادند در صورت فتح بغداد از آنها در حکومت آینده استفاده خواهند کرد. اما بعد از سقوط حکومت صدام حسین علی رغم اطلاعات بسیاری که از نقشبندیه درباره سازمان امنیت عراق و چهره های بارز حکومت بعثی گرفتند، خلف وعده کردند و آنها را به هیچ وجه در حکومت جدید وارد نکردند.
احمد چلبی می گوید: «اطلاعاتی که جورج تونت، رئیس سازمان امنیت امریکا شب حمله به بغداد و مزرعه الدوره به جورج بوش داد و به او گفت که اطلاعاتی داریم که نشان می دهد الآن صدام حسین به همراه نوه هایش در مزرعه خود در الدوره است و می توانیم او را همین الآن از بین ببریم، همگی از صوفی ها گرفته شده بود.»
منبع آگاه به دیپلماسی ایرانی می گوید: «نقشبندیه به واسطه ارتباطاتشان توانسته بودند در نهادهای امنیتی حزب بعث بسیار نفوذ کنند. برای همین اطلاعات بسیار باارزشی هم به امریکایی ها دادند که به آنها کمک کرد هم در دستگاه امنیتی و نظامی حکومت بعثی نفوذ کنند و هم به حمله آنها به عراق کمک بسیاری کرد.»
وی در ادامه می افزاید: «آنها وعده های بسیاری به نقشبندیه داده بودند. به آنها گفته بودند در صورت سقوط صدام حسین در حکومت آینده عراق سهم به سزایی خواهید داشت. اما بعد از سقوط خلف وعده کردند. به آنها گفتند شما پولتان را گرفتید دیگر کاری با شما نداریم. چون پول گرفتید دیگر ادعایی هم نمی توانید داشته باشید. ایراد دیگرشان این بود که ما از شما خواسته بودیم علیه صدام حسین ترتیب کودتا بدهید در حالی که ما حمله نظامی کردیم و شما به آن چه ما خواستیم عمل نکردید. بعد از آن همه تماس های خود را با آنها قطع کردند. حتی زمانی که نقشبندیه برای نجات از تصفیه بعثی کشی که بعد از سقوط حزب بعث در عراق رخ داد دست به دامن آنها شدند، سی آی ای محلی به آنها نداد. حتی تلفن های آنها را جواب ندادند. مساله ای که باعث شد بعضی از افراد و رهبران آنها کشته شوند.»
این مقام آگاه تاکید می کند، بعد از آن صوفی ها و نقشبندیه به گروه های افراطی رو آوردند. در ابتدا فعالیت های خود را زیرزمینی دنبال می کردند بعد با القاعده همکاری کردند. با القاعده دست به معامله زدند: در برابر حفظ جان آنها و دریافت پول اطلاعات امنیتی در اختیار آنها قرار می دادند. در حمله داعش به موصل، این شبکه تروریستی به آنها وعده اداره موصل و همچنین مبالغی پول داد. این معامله منجر به همکاری نقشبندیه و صوفی ها با داعشی ها شد. برای همین تا مدت ها بعد از سقوط موصل اداره این شهر از لحاظ اداری به دست نقشبندیه بود. آنها با ترکیه نیز ارتباطات نزدیکی برقرار کردند و مشابه همین اطلاعات را در اختیار آنها نیز قرار می دادند.
به این ترتیب کاملا روشن است کارشکنی و سیاست های اشتباه و همکاری های ناشایست سی آی ای منجر به قدرت گرفتن و بزرگ شدن داعش شد. امریکایی ها گمان می کردند تاریخ مصرف نقشبندیه و صوفی ها برای آنها تمام شده است. غافل از آن که شاید این تاریخ مصرف برای آنها پایان یافته باشد اما برای رقبا تازه آغاز کار است. اتفاقی که می تواند در آخر حتی مصالح و امنیت ملی خود امریکایی ها را نیز به خطر اندازد.
دیپلماسی ایرانی
